"شاعیر و مونتقید"/ امین حاجیلو
دوشنبه 26 بهمن 1394
+0 بَیَن
•
اؤن سؤز:بوردا هانچیسا بیر مونتقید نظرده توتولماییب دیر و یازی قاورام اوزریندن یول آلماغا چالیشیر.بو یازینی یوزانلار اؤز دوشونجه لرینین سورملوسودورلار.
•
تنقید و یازار قاوراملارینین دییشیمی هابئله بیر بیریندن قوپماسی کاپیتالیزمین(سرمایه داری) اینحیطاطی ایله باش وئردی.بو سورج ده تخصصی لشمک قونوسو ایقتیصاد و سیاست ده باشلادیغی کیمی ادبیات دا دا باش وئردی و بو باشلی باشینا یازار و تنقیدچی نین خلوت لرینده قازاندیق لاری بیلگی لرده دونماق لارینا ندن اولدو.بونا باخمایاراق کی تنقیدچی لر زامانیندا کیتاب بازارلاریندا یازدیقلاری اثرلر ایله کیتاب تیجارتینه باشلادیلار، بیر چوخ یازار هله ده اؤزلرینه اولان اینانج لا یول توتدوق لاری هدف لرین آردیجا گئدیب و تنقیدچی لرین الینی خینادا قویدولار.تنقیدچی لر ایدولوقیایا یاخین اولدوقلاری اوچون هر زامان تکنیک و ادبی صنعتلر آرخاسیندا گیزلنمک له اساس اولان قونولاری گؤرمویوب و یا گؤرمزدن گلیب لر و کاپیتالیزمین هونردن اولان قورخوسو و یا خود هونری ویترین لشدیردییی،سینما،کینو،درگی و کیتاب لارلا ایبتیذال و چیرکینلیه سوروتله مه سی ده هر زامان گرچک هونر قاورامین داغیتماغا یاردیمجی اولدو.اؤرنه یین یازیسی مقبوله گئچسین دییه هانچیسا بیر یؤنتمنین اته یینه ساریلان و یازیسینا هر تورلو ال آپارماغا راضی لیق بیلدیرن یازاردا آز اولماییب دیر آنجاق بو بللی دیر کی هونرین تمل لری اوزرینده چلیشگی آپارمایان ادبی توپلوم یقین گیشه لرده مشهور اولماق ایسته یه جک و یا کیتابی نئچه سای باسیلیب دئیه فخر ساتاجاق دیر.بونون سوروملوسو مونتقید اولا بیلمز چونکو مونتقید هر زامان یازارین دوشونجه سیندن بسله نن بیر وارلیق.
•
مونتقید هر زامان یازارین دوشونجه سیندن بسله نن بیر وارلیق دیر دئدیم،گلین بونا اؤز جوغرافیامیزدا بیر گؤز دولاندیراق.بو گون آذربایجان شعیری اولدوقجا فاجیعه وی بیر دورومدا دیر.فاجیعه وی دئییرم چون آذربایجان چاغداش شعیرینده هئچ بیر زامان"اؤز"بیر دوشونجه اورتایا قویولماییب و یا قویولوبسا نوطفه ده بوغولوب دور.بونو آیدین آشکار یازیلان شعیر اؤرنک لریندن ده گؤره بیلریک.مونتقیدلر ایسه (هامیسی یوخ) یانلاریندا گزدیزدیی شاعیر ساییسی ایله کیملیک قازانیرلار.بو دونبالان پیشتوو اویونونا اوخشاییر.شاعیر زور وئریر مونتقید قالخیر یوخاری و مونتقید زور وئریر شاعیری یوخاری قالدیرماغا.بوردا اوتوزان و یا اودان کیمسه یوخدور.ساده جه اؤزلرینین اویون اوینادیقلارینی اونودوب اویونون لذتینه واران آخماق بیر ادبی توپلوم واردیر.بیزده بیر مثل واردیر:"تنبل آدام فیکیرلی اولار "دئیه.دوشونورم کی بو تمامیله بیزه صیدق ائله ییر.دوشونمک اولدوقجا زور بیر ایش دیر آنجاق اؤز ریتینگیمی توپلوم ایچینده نئجه یوخاری ساخلاییم دئیه فیکرلشمک چوخ راحات ایش دیر و البته کاپیتالیزمین منفور میراثی.آنجاق بو قدر قارماشا ایچینده یئنه مونتقید بسلنن کیمسه دیر،بیر فرقله کی بوردا ایلک اؤنجه شاعیرلرین آدیندان بسلنیرلر و داها سونرا شاعیرین یازدیغی اثری سایاجاغیم ایلکه لر اساسیندا تنقد ائله ییرلر:
-شاعیرین نئچه مودت دیر شعیر یازماسی
-شاعیرین هارالی اولماسی(بوردا مرکز پارانوئیاسی واردیر)
-شاعیرین چئوره سینین گئنیشلیی
-شاعیرین زور وئریب مونتقیدی قالدیرما گوجو
-و ان تمل ایلکه،مونتقیدین چئشیدلی دوشونورلردن ازبرله دیی گؤروش لر
اؤنجه دئدیم کی کاپیتالیزم تخصصی لشمه یه ندن اولدو
آنجاق بیز هر نه یین اوز قابیغین گؤتوروب فیقور توتماق اوچون میدان آرادیغیمیز کیمی بو دوشونجه نین ده حاققینی اؤده یه بیلمه میشیک.بیز تخصصی لشمیشیک آنجاق اسنوب چولوق دا
•
اسنوبچو کیم دیر?
آمئریکالی ژورنالیست و یازار "تام ولف" دئییر کی: (اسنوب هر شئیی، باشماق دان جانتایا و شام قوناقلیغیندان عشقه و گؤزللیه توپلومدا اولان یئرلرینه گؤره قضاوت ائله ین کیمسه دیر).
شعیریمیزده کی تک یؤنلولوک و مونولوق اسارتینین باشلی باشینا مرض اولماسینا یئتینمه دن بیرده شعیریمیزین باشینا پیغمبر کسیلن تنقیدچی لر وار.بونلار اسنوبچولوق لا قیسا زامان دا اؤزلرینه یئر قازانا بیلرلر(البته بیزیم توپلوم چوخدان دیر دونوق دوروم دادیر).بونون ندنی ایسه بوتون اولای لارا هامی کیمی یاناشماق و گاها هؤل وله یاراتماق و بئزکلی سؤزجوک لرله میللتین شیعورسوزلوغونو دامغالاییب و اؤزلرینه یئر قازانیب ادبی ویجدان لارینی راحات لاماق دیر.
شاعیر و تنقیدچینین ایلگیسینی آلمانیالی شاعیر"هاینه"چوخ گؤزل یازیب دیر:
چوخ چتین آنلارسان منیم حالیمی
و چوخ چتین آنلارام سنین حالینی
یالنیز دوشدویوموز زامان لجنین ایچینه
آنسیزین بیر بیزیمیزی آنلایا بیلریک
سایغی ایله
امین حاجیلو
اؤن سؤز:بوردا هانچیسا بیر مونتقید نظرده توتولماییب دیر و یازی قاورام اوزریندن یول آلماغا چالیشیر.بو یازینی یوزانلار اؤز دوشونجه لرینین سورملوسودورلار.
•
تنقید و یازار قاوراملارینین دییشیمی هابئله بیر بیریندن قوپماسی کاپیتالیزمین(سرمایه داری) اینحیطاطی ایله باش وئردی.بو سورج ده تخصصی لشمک قونوسو ایقتیصاد و سیاست ده باشلادیغی کیمی ادبیات دا دا باش وئردی و بو باشلی باشینا یازار و تنقیدچی نین خلوت لرینده قازاندیق لاری بیلگی لرده دونماق لارینا ندن اولدو.بونا باخمایاراق کی تنقیدچی لر زامانیندا کیتاب بازارلاریندا یازدیقلاری اثرلر ایله کیتاب تیجارتینه باشلادیلار، بیر چوخ یازار هله ده اؤزلرینه اولان اینانج لا یول توتدوق لاری هدف لرین آردیجا گئدیب و تنقیدچی لرین الینی خینادا قویدولار.تنقیدچی لر ایدولوقیایا یاخین اولدوقلاری اوچون هر زامان تکنیک و ادبی صنعتلر آرخاسیندا گیزلنمک له اساس اولان قونولاری گؤرمویوب و یا گؤرمزدن گلیب لر و کاپیتالیزمین هونردن اولان قورخوسو و یا خود هونری ویترین لشدیردییی،سینما،کینو،درگی و کیتاب لارلا ایبتیذال و چیرکینلیه سوروتله مه سی ده هر زامان گرچک هونر قاورامین داغیتماغا یاردیمجی اولدو.اؤرنه یین یازیسی مقبوله گئچسین دییه هانچیسا بیر یؤنتمنین اته یینه ساریلان و یازیسینا هر تورلو ال آپارماغا راضی لیق بیلدیرن یازاردا آز اولماییب دیر آنجاق بو بللی دیر کی هونرین تمل لری اوزرینده چلیشگی آپارمایان ادبی توپلوم یقین گیشه لرده مشهور اولماق ایسته یه جک و یا کیتابی نئچه سای باسیلیب دئیه فخر ساتاجاق دیر.بونون سوروملوسو مونتقید اولا بیلمز چونکو مونتقید هر زامان یازارین دوشونجه سیندن بسله نن بیر وارلیق.
•
مونتقید هر زامان یازارین دوشونجه سیندن بسله نن بیر وارلیق دیر دئدیم،گلین بونا اؤز جوغرافیامیزدا بیر گؤز دولاندیراق.بو گون آذربایجان شعیری اولدوقجا فاجیعه وی بیر دورومدا دیر.فاجیعه وی دئییرم چون آذربایجان چاغداش شعیرینده هئچ بیر زامان"اؤز"بیر دوشونجه اورتایا قویولماییب و یا قویولوبسا نوطفه ده بوغولوب دور.بونو آیدین آشکار یازیلان شعیر اؤرنک لریندن ده گؤره بیلریک.مونتقیدلر ایسه (هامیسی یوخ) یانلاریندا گزدیزدیی شاعیر ساییسی ایله کیملیک قازانیرلار.بو دونبالان پیشتوو اویونونا اوخشاییر.شاعیر زور وئریر مونتقید قالخیر یوخاری و مونتقید زور وئریر شاعیری یوخاری قالدیرماغا.بوردا اوتوزان و یا اودان کیمسه یوخدور.ساده جه اؤزلرینین اویون اوینادیقلارینی اونودوب اویونون لذتینه واران آخماق بیر ادبی توپلوم واردیر.بیزده بیر مثل واردیر:"تنبل آدام فیکیرلی اولار "دئیه.دوشونورم کی بو تمامیله بیزه صیدق ائله ییر.دوشونمک اولدوقجا زور بیر ایش دیر آنجاق اؤز ریتینگیمی توپلوم ایچینده نئجه یوخاری ساخلاییم دئیه فیکرلشمک چوخ راحات ایش دیر و البته کاپیتالیزمین منفور میراثی.آنجاق بو قدر قارماشا ایچینده یئنه مونتقید بسلنن کیمسه دیر،بیر فرقله کی بوردا ایلک اؤنجه شاعیرلرین آدیندان بسلنیرلر و داها سونرا شاعیرین یازدیغی اثری سایاجاغیم ایلکه لر اساسیندا تنقد ائله ییرلر:
-شاعیرین نئچه مودت دیر شعیر یازماسی
-شاعیرین هارالی اولماسی(بوردا مرکز پارانوئیاسی واردیر)
-شاعیرین چئوره سینین گئنیشلیی
-شاعیرین زور وئریب مونتقیدی قالدیرما گوجو
-و ان تمل ایلکه،مونتقیدین چئشیدلی دوشونورلردن ازبرله دیی گؤروش لر
اؤنجه دئدیم کی کاپیتالیزم تخصصی لشمه یه ندن اولدو
آنجاق بیز هر نه یین اوز قابیغین گؤتوروب فیقور توتماق اوچون میدان آرادیغیمیز کیمی بو دوشونجه نین ده حاققینی اؤده یه بیلمه میشیک.بیز تخصصی لشمیشیک آنجاق اسنوب چولوق دا
•
اسنوبچو کیم دیر?
آمئریکالی ژورنالیست و یازار "تام ولف" دئییر کی: (اسنوب هر شئیی، باشماق دان جانتایا و شام قوناقلیغیندان عشقه و گؤزللیه توپلومدا اولان یئرلرینه گؤره قضاوت ائله ین کیمسه دیر).
شعیریمیزده کی تک یؤنلولوک و مونولوق اسارتینین باشلی باشینا مرض اولماسینا یئتینمه دن بیرده شعیریمیزین باشینا پیغمبر کسیلن تنقیدچی لر وار.بونلار اسنوبچولوق لا قیسا زامان دا اؤزلرینه یئر قازانا بیلرلر(البته بیزیم توپلوم چوخدان دیر دونوق دوروم دادیر).بونون ندنی ایسه بوتون اولای لارا هامی کیمی یاناشماق و گاها هؤل وله یاراتماق و بئزکلی سؤزجوک لرله میللتین شیعورسوزلوغونو دامغالاییب و اؤزلرینه یئر قازانیب ادبی ویجدان لارینی راحات لاماق دیر.
شاعیر و تنقیدچینین ایلگیسینی آلمانیالی شاعیر"هاینه"چوخ گؤزل یازیب دیر:
چوخ چتین آنلارسان منیم حالیمی
و چوخ چتین آنلارام سنین حالینی
یالنیز دوشدویوموز زامان لجنین ایچینه
آنسیزین بیر بیزیمیزی آنلایا بیلریک
سایغی ایله
امین حاجیلو